مقدمه
داده‌ها با ارزش‌ترین دارایی سازمان‌ها و ابزاری برای پیش‌بینی و کشف راه‌حل و تصمیم‌سازی به‌شمار می‌آیند. حمله به زیرساخت‌های اطلاعاتی در هر صنعتی ممکن است رخ دهد که در نتیجه آن خسارات مالی و اعتباری سنگینی به سازمان‌ها وارد می‌شود. تهدیدات سایبری غیرقابل پیش‌بینی هستند، درعین‌حال راهکارهایی برای حفظ امنیت اطلاعات و بستن حفره‌های نفوذ وجود دارد.
امنیت سازمانی عبارتست از مجموعه اقداماتی که برای محافظت از داده‌ها، دارایی‌ها و کارمندان سازمان در برابر تهدیدات طراحی و پیاده‌سازی می‌شود. حفظ امنیت داده‌ها و اطلاعات برای هر سازمانی با اهمیت است و حفاظت از دارایی‌های مادی و معنوی از مهم‌ترین مسائل پیش‌روی هر سازمانی است.
امنیت داده‌ها هرگونه تدابیری در جهت حفظ امنیت سازمان و منابع آن و مدیریت ریسک‌های احتمالی و عکس‌العمل‌های سریع و موثر را دربر می‌گیرد. سازمان‌ها باید برای جلوگیری از سرقت اطلاعات، انتقال امن و نظارت بر سطح دسترسی کاربران معماری امنیتی پایه‌ریزی کنند.
در این مقاله قصد داریم به روش‌هایی که باعث ارتقای سطح امنیت داده‌های سازمان می‌شود، بپردازیم تا بتوانید در حد قابل‌قبولی از اطلاعات کسب‌وکار خود حفاظت کنید. لطفاً با ما همراه باشید.
روش‌های حفاظت از اطلاعات
سیاست‌گذاری و تدوین پالیسی‌های امنیت اطلاعات
در ابتدای امر مطمئن شوید که مدیریت ارشد سازمان در مورد روند امنیت داده‌ها و اهمیت اجرای آن مطلع است و از آن حمایت می‌کند. نکته اساسی آن است که مدیران ارشد و اجرایی سازمان در مورد اهمیت امنیت داده‌ها به درک صحیح و کافی رسیده باشند. در این مرحله باید آگاهی‌های لازم در مورد خطرات ناشی از حملات سایبری و تبعات بی‌توجهی به امنیت شبکه به اطلاع سطوح بالای سازمان برسد. تنها با پشتیبانی مدیریت ارشد سازمان است که رویکرد امنیتی می‌تواند از بالا به پایین سازمان برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی شود. درنتیجه این حمایت همه جانبه مدیرعامل سازمان، روند امنیت سایبری با سرعت و کیفیت بالایی انجام خواهد شد.
تدوین سیاست‌های امنیت اطلاعات و اجرای پالیسی‌ها برای سازمان بسیار مهم و حیاتی است. باید در مورد تمام جزئیات امنیت داده‌ها، نحوه استفاده و تخصیص اطلاعات شرکت به افراد برنامه‌ریزی کرد. لیستی از تمام دارایی‌های ارزشمند سازمان اعم از فیزیکی و نرم‌افزاری تهیه کنید. پس از ارزیابی دقیق همه احتمالات و ریسک‌ها درآخر یک استراتژی امنیتی تدوین و اجرا کنید. همچنین رویه‌های امنیتی باید به طورمنظم ارزیابی و به‌روزرسانی شود، ریسک‌ها و خطرات احتمالات شناسایی و مدیریت شوند.
یکی از چالش‌های عمومی مدیریت در همه سازمان‌ها حفظ و ارتقاء امنیت داده‌ها است. برای طراحی این سیاست‌ها در جهت کاهش خطرات حملات سایبری به شناخت دقیق هر دو عامل محیطی و انسانی توجه کنید. برای داده‌های حساس و محرمانه سیاست‌های امنیتی سخت‌گیرانه‌تری اعمال کنید. همچنین این پالیسی‌ها باید شامل اقدامات پس از وقوع حملات سایبری نیز باشد.
حفاظت از سرورها و شبکه
طراحی و اجرای امنیت داده‌ها در شبکه سازمان باید جدی گرفته شود. مکانیزم‌های تایید هویت و احراز هویت دومرحله‌ای و رمزگذاری روی اطلاعات بسیار مهم است. با استقرار روش‌هایی مانند (PAM) در شبکه سازمان کنترل‌های مناسبی روی سطح دسترسی‌ها داشته باشید. از مکانیزم‌های محافظتی نظیر آنتی‌ویروس، فایروال و ضد جاسوس‌افزار استفاده کنید. همیشه برای بدترین احتمالات و حوادث آماده باشید و پلن جایگزین داشته باشید. از سخت‌افزارها، نرم‌افزارها و سیستم‌هایی استفاده کنید که قانونی‌اند و خدمات پشتیبانی دارند. همینطور مانع اتصال دستگاه‌های خارج از سازمان به شبکه سازمان شوید.
سیستم‌های حساس اطلاعاتی مانند مالی را از سایر سیستم‌ها جدا کرده و با استفاده از فایروال کنترل امنیتی قوی‌تری را اجرا کنید. به ترافیک اینترنتی و اتصالات وایرلس سازمان نظارت و توجه ویژه داشته باشید.
مراقب دسترسی‌های فیزیکی به دارایی‌های شبکه باشید. چنانچه با وجود امنیت اطلاعات در شرایط نرم‌افزاری، پالیسی مطمئنی برای امنیت هاردها، دستگاه‌ها و تجهیزات نداشته باشید، تمام تلاش‌ها از بین خواهد رفت. رمزگذاری قدرتمند و احراز هویت و دسترسی قوی برای کاربران مهمان براساس کارت شناسایی شخصی درنظر بگیرید.
نگهداری داده‌های محرمانه بیرون از شبکه سازمان
داده‌های حساس و محرمانه می‌تواند شامل اطلاعات مالی، سوابق مشتریان و کارکنان، مالکیت مادی و معنوی سازمان باشد. داده‌های محرمانه حاوی اطلاعاتی است که در صورت مخدوش یا سرقت هکرها می‌تواند آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری به اعتبارسازمان و ذینفعان برساند. از اینرو نیاز است تا اقدامات امنیتی خاصی برای نگهداری از این داده‌ها انجام شود. این داده‌ها را در دستگاه‌های دردسترس و متصل به سایر شبکه‌ها نگهداری نکنید. انواع داده‌ها را درجه‌بندی کنید تا برای نگهداری آن بهتر برنامه‌ریزی کنید و یک سری از اطلاعات خیلی مهم را خارج از شبکه سازمان ذخیره‌سازی کنید.
آموزش امنیت اطلاعات به پرسنل سازمان
در کنار راهکارهای فنی از تاثیر عوامل انسانی غافل نشوید. عدم آگاهی و بی‌احتیاطی کارکنان در شرایط عادی می‌تواند سطح امنیت سازمان را پایین بیاورد. عدم پذیرش فرآیندهای جدید و مقاومت مدیران و کارکنان در برابر تغییر نیز می‌تواند از عوامل انسانی تضعیف‌کننده امنیت داده‌ها سازمان باشد. عدم رعایت قوانین و بی‌توجهی به جزئیات امنیتی سازمان غالباً سبب نشت اطلاعات و افزایش احتمال حملات سایبری می‌شود.
کاربران سیستم‌های اطلاعاتی سازمان می‌بایست درباره اهمیت و پیامدهای امنیت داده‌ها و چگونگی نگهداری اطلاعات مهم و محرمانه سازمان آموزش ببینند. آموزش و اطلاع‌رسانی به پرسنل باید به صورت یک فرآیند دوره‌ای و دائمی متناسب با پیشرفت تکنولوژی و احتمال حملات باشد.
کاربران باید درجریان برنامه‌های امنیت اطلاعات و پالیسی‌های سازمان قرار بگیرند و در جهت اجرای درست آنها با سازمان تعامل و همکاری داشته باشند. پرسنل باید آموزش ببینند که درصورت مشاهده هرگونه فعالیت نامتعارف امنیتی بلافاصله آن را به مدیر خود گزارش دهند. از بازکردن ایمیل‌ها و پیام‌های مشکوک و فایل‌های پیوست ناشناس جداً خودداری کنند. همچنین با ایجاد و به‌روزرسانی دفترچه راهنمای امنیتی (VPN Clients) یا تهیه فیلم‌های آموزشی در این زمینه، پیکربندی‌های امنیتی را به کاربران آموزش دهید.
مدیریت سطح دسترسی کاربران
تعریف یک سری اقدامات برای ایمن‌سازی دسترسی کارمندان باید به عنوان جزء مهمی از پالیسی‌های سازمان به آن پرداخته شود. دسترسی کاربران شبکه سازمان باید محدود باشد و مدیریت شود. محدودیت اجرای فایل‌ها و غیرفعال‌کردن نرم‌افزارها و دستگاه‌های جانبی از جمله این اقدامات است. مدیریت و نظارت بر کاربران نهایی از نظر سطح دسترسی به نرم‌افزارها و سیستم عامل‌ها به صورت متمرکز ضروری است. به‌هیچ‌وجه به کاربران عادی سازمان، دسترسی ادمین ندهید و اتوران برخی نرم‌افزارها را متوقف کنید.
اساساً اطلاعات در سازمان‌ها نباید همیشه دردسترس باشد بلکه تنها زمانی که کاربران به اطلاعات نیاز دارند در اختیارشان قرار دهید. داده‌های محرمانه فقط در اختیار افراد مجاز قرار گیرد و کنترل کنید که چه افرادی و در چه شرایطی به داده‌ها دسترسی دارند.
بکاپ گرفتن از داده‌های سازمان
از داده‌های سازمان خود به صورت دوره‌ای و منظم بکاپ یا نسخه پشتیبان بگیرید و آنرا در محلی خارج از سازمان نگهداری کنید. این کار ساده برای کاهش خطر از دست‌دادن داده‌ها و افزایش امنیت اطلاعات بسیار مهم است. در صورت حذف غیرعمدی و تصادفی، خرابی و آسیب رایانه‌ها یا حملات باج افزاری بسیار کمک کننده‌اند و می‌توانید داده‌ها را بازیابی کنید. پیشنهاد می‌کنیم سه نسخه مجزا بکاپ تهیه کنید و داده‌های خود را در دو فضای فیزیکی و ابری ذخیره‌سازی کنید. همچنین یک نسخه آفلاین برای بازیابی در شرایط اضطراری داشته باشید.
رمزگذاری داده‌ها با رمز عبور دشوار برای حفظ امنیت اطلاعات
رمزگذاری روی داده‌های مهم و حساس می‌تواند ساده‌ترین راه برای ایمن‌سازی و سد بزرگی پیش‌روی هکرها و مجرمان سایبری باشد. فناوری‌های مناسب رمزگذاری و انواع مختلفی از روش‌ها و ابزارهای رمزگذاری وجود دارند که به‌سهولت می‌توانید همه فایل‌ها و درایوها را ایمن کنید.
پالیسی‌های رمز عبور قدرتمند و استفاده ترکیبی از حروف، اعداد و علائم بسیار مهم هستند. از رمز عبور یکسان در بین حساب کاربری‌ها که داده‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد، پرهیز کنید. از برنامه‌های مدیریت رمز عبور استفاده کنید و برای هر حساب یک رمز عبور قوی و منحصربه‌فرد ایجاد کنید.
تعمیر رایانه و تجهیزات در محل سازمان
استفاده از تعمیرگاه سیار و رفع مشکلات رایانه و تجهیزات در محل سازمان می‌تواند یک راهکار ایمن برای ممانعت از خروج اطلاعات باشد. توجه کنید که افراد خارج از سازمان باید از دسترسی فیزیکی و اینترنتی به شبکه منع باشند.
احراز هویت هنگام ورود به سیستم‌ها
برای ورود کارکنان به سیستم‌ها از احراز هویت دومرحله‌ای استفاده کنید و دسترسی‌ها را به حیطه نقش و وظایف کاربران محدود کنید. می‌توانید سطح امنیت بیشتری را از طریق احراز هویت با اثر انگشت یا کدهای یک‌بار مصرف برای ورود به سیستم ایجاد کنید. جدا از نوع کسب‌وکار و اندازه و پیچیدگی آن برای محافظت از داده‌های محرمانه مانند سوابق مالی یا اطلاعات مشتریان، مطمئن‌ترین روش را انتخاب کنید.
متوجه کاربرانی که به شبکه ریموت هستند باشید، اطلاع‌رسانی امنیتی و آموزش به کاربران ریموت بسیار حائز اهمیت است. لازم است به‌عنوان مسئول امنیت داده‌ها در سازمان پالیسی‌های امنی برای کاربران متصل به شبکه از طریق ریموت ایجاد کنید.
به‌روز بودن یک اقدامات لازم برای حفظ امنیت داده‌ها
توجه کنید که معمولاً حملات سایبری به صورت مرحله‌ای انجام می‌شود و روش‌های هکرهای اینترنتی دائماً در حال پیشرفت و به‌روزشدن است. سرویس‌های ابری ذخیره‌سازی اطلاعات مرتباً برای رفع اشکالات و افزایش امنیت در حال به‌روزرسانی دوره‌ای هستند. سازمان‌ها نیز برای امنیت رایانه‌های خود باید به‌صورت منظم و دوره‌ای سیستم‌های خود را به‌روزرسانی کنند.
عدم توجه به آپدیت‌های امنیت اطلاعات موجب شناسایی حفره‌های امنیتی در سطح سیستم‌ها شده و احتمال حملات هکرها را افزایش می‌دهد. توجه داشته باشید که یک سری برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها راه نفوذ هکرها به رایانه‌ها و گوش‌های همراه هستند. از طریق مشورت با متخصصین و شناسایی این برنامه‌ها و غیرفعال کردن آنها از اطلاعات خود محافظت کنید.
مانیتورینگ دوره‌ای شبکه سازمان
از ابزارهای نظارتی غافل نشوید، مانیتورینگ شبکه اطلاعاتی سازمان بسیار مهم است. باید بتوانید همه روزنه‌های نفوذی را شناسایی و مسدود کنید. تمرکز بر روی همه مکانیسم‌های حفاظت اطلاعات و اقدامات پیشگیرانه و از همه مهم‌تر به‌روزرسانی سیستم‌ها در سازمان بهترین راهکار است.
نگاه نظارتی به داخل و خارج سازمان و شناسایی رفتارهای نامتعارف خصوصاً از جانب کارمندان ناراضی می‌تواند از بسیاری از حملات سایبری ممانعت کند. بااین‌حال باید بدانید که با وجود سخت‌گیرانه‌ترین روش‌های امنیتی و خرید پیشرفته‌ترین محصولات و تجهیزات امنیتی باز هم احتمال تهدیدات سایبری وجود دارد. تهدیدات سایبری غیرقابل پیش‌بینی و پیچیده هستند.
راهکار در صورت حمله سایبری
با تشخیص میزان خسارت، کیفیت و هدف حمله، ردیابی هویت هکرها و کشف حفره نفوذ شروع کنید. تعیین مقدار خسارت و حجم حمله باید ارزیابی شود تا بتوان راه‌حل مناسبی برای جبران آسیب‌ها پیدا کنید. درنهایت در پی جبران خسارات و بازیابی اطلاعات بوده و راهی برای جلوگیری از حملات مجدد پیدا کنید.
آرامش خود را از دست ندهید و مجدداً زیرساخت مناسبی برای امنیت داده‌ها تعریف کنید. با توجه به برآورد تهدیدها، پیش‌بینی میزان خطر، تشخیص سطح آسیب‌پذیری داده‌ها و میزان محرمانه‌بودن داده‌ها ساختار امنیتی متناسب را پیاده‌سازی کنید.
درآخر
به سرقت رفتن اطلاعات سازمانی یا مخدوش شدن اطلاعات می‌تواند خسارات مالی و اعتباری جبران‌ناپذیری برای کسب‌وکار‌ها به‌بار بیاورد. نگهداری اطلاعات کسب‌وکار شما اعم از مشتریان و کاربران از موضوعات مهم امنیت داده‌ها و مسئولیت بزرگی بر دوش سازمان شماست. در هر زمان باید خود را با نوع حملات آپدیت کنید و روش‌های امنیتی جدیدی در برابر انواع حملات احتمالی درنظر بگیرید.
لازم است تمامی ریسک‌های امنیتی و تهدیدات احتمالی را شناسایی کنید و تا حد ممکن برطرف شود. در هر زمان با هر امکاناتی احتمال حملات سایبری و سرقت عمدی اطلاعات یا حتی ازدست‌رفتن غیرعمدی اطلاعات ناشی از سهل‌انگاری کارکنان وجود دارد.
تنها راه شناخت واقعی سطح امنیت اطلاعات سازمان، انجام منظم تست‌های امنیتی است. تامین امنیت ایده‌آل و کامل، ممکن نیست و روند امنیت فرآیندی نسبی است. با یک سری اقدامات و سیاست‌ها و انجام پالیسی‌های امنیتی و ایجاد نظم سازمانی می‌توانیم احتمال آسیب و حملات را کاهش دهیم.
فراموش نکنید که تضمین امنیت داده سازمان‌ها سبب ارتقاء اعتماد عمومی مشتریان و قوی شدن برند سازمانی و جذب مشتریان جدید و نهایتاً سودآوری خواهد شد.
موفق باشید.