حسابداری پیمانکاری یک قرارداد معتبر بین کارفرما و پیمانکار است، که در زمان توافق، قراردادی برای به پایان رساندن پروژه های کوچک و بزرگ میان آن دو منعقد می‌شود. از زمان عقد قرارداد پیمانکار وظیفه دارد در مقابل مبلغ پولی که از کارفرما دریافت می‌کند (در یک زمان مشخص) پروژه را به پایان برساند که تمامی این مراحل با حسابداری پیمانکاری ارتباط دارد.شرکت‌های پیمانکاری اصولا در حوزه ساخت و ساز و پروژه‌های پیچیده بوده و معمولا شرکت برای انجام چنین عملیاتی امورمالی حود را دسته‌بندی می‌کند.
مراحل حسابداری شرکت های پیمانکاری عبارتند از:
1. طرح اولیه
2. ارجاع به پیمانکار
3. بستن قرارداد با پیمانکار
4. اجرای کار
5. پایان پروژه
سه رکن ثابت در قراردادهای پیمانکاری عبارتند از:
1. کارفرما: شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که طرف اول قرارداد است .
2. پیمانکار: شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که طرف دوم قرارداد بوده و مسئولیت پروژه بر عهده‌ی اوست.
3. قرارداد: واسطه‌ی ارتباط بین کارفرما و پیمانکار بوده که در آن نام دو طرف، تعهدات، مدت زمان، مبلغ و… نوشته می‌شود.
مواردی که در قرارداد پیش بینی می شود:
• نام طرفین قرارداد
• موضوع قرارداد
• مبلغ قرارداد
• مدت قرارداد
• تعهدات و اختیارات کارفرما و پیمانکار
• ضمانت نامه انجام تعهدات
• پیش پرداخت و ترتیب واریز
• جریمه تاخیر
روش های اجرای حسابداری پیمانکاری
یک مسئله‌ی مهم در حسابداری پیمانکاری وجود دارد و آن تفکیک و اختصاص درآمد و هزینه‌های پروژه است، زیرا سود به دست آمده باید در دوره مالی پروژه تقسیم شود.و برای انجام این امر دو روش وجود دارد که عبارتند از :
1. روش کار تکمیل شده (تکمیل پروژه)
در این روش درآمد و سود ناخالص پیمان به یکباره به کارفرما ارائه شده و از او دریافت می‌شودو مخارج مربوطه پس از امضای قرارداد محاسبه می‌شود و با تکمیل آن خاتمه پیدا می‌کند.به زبان ساده تر یعنی حسابداری پیمانکاری دراین روش بعداز تکمیل پروژه ، همه‌ی اتفاقات اعم از سود و زیان و… محاسبه می‌شود و در این مرحله همه محاسبات بر اساس مدارک و شواهد انجام می‌شود نه بر اساس پیش بینی‌های پیشین.. اما در قراردادهای بلند مدت که سود ناخالص پیمان چند سال، در یک سال مالی پرداخت می‌شود، امکان بروز ضرایب مالیاتی برای پیمانکار وجود دارد. ضریب مالیاتی می‌تواند پیمانکار را مشمول پرداخت مالیات بر درآمد زیادی کند.
2. روش درصد پیشرفت کار
در روش حسابداری پیمانکاری براساس درصد پیشرفت کار، تمام کارها بصورت مرحله‌ای انجام می‌شود، پیمانکار موظف است صورت وضعیت پروژه (لیستی از مخارج و هزینه‌ها را در بازه‌های زمانی مشخص) بر اساس درصد پیشرفت کار و رسیدن به قسمت های مشخص شده درقرارداد پیمان به کارفرما ارائه دهد، در این نوع قرارداد کارفرما متعهد است که هزینه‌ها را مطابق با نرخ‌های توافق شده در قرارداد پرداخت کند و سود و زیان طبق درصد پیشرفت کار به دست می‌آید. در این روش سود نهایی برطبق هزینه‌های پیش‌بینی شده محاسبه می‌شود. یکی از معایب روش درصد پیشرفت کار این است که چون هزینه طبق سود و زیانی که اتفاق افتاده است محاسبه می‌شود، اگر هزینه‌ای پیش بینی نشده رخ دهد، پروژه به تعویق خواهد افتاد.
این نکته را باید در نظر داشت که در صورت انتخاب هر روشی برای حسابداری پیمانکاری باید تا انتهای پروژه از آن در تمامی مراحل پیروی نمایید و اگر پیمانکار قصد تغییر روش را داشته باشد بسیار سخت می تواند اثرات مالی آن را تغییر دهد و گاهی نا ممکن است.
.
وظایف حسابداری پیمانکاری و نحوه ثبت مخارج و هزینه‌ها
وظایف حسابداران در شرکت‌های پیمانکاری متناسب با اندازه و سطح شرکت، متفاوت است . حسابداری پیمانکاری باید فعالیت‌هایی را از نظر پیمانکاری، گزارش دهی، کنترل و همکاری انجام دهد. برخی از عملیات حسابداری باید پیش از شروع پروژه انجام شوند. ثبت هزینه‌ها، تفکیک پروژه‌ها نسبت به هزینه های هر پروژه، ثبت اسناد تنخواه، ثبت حساب‌های پیمانکاران ، ثبت دفاتر قانونی پیمانکاری، طراحی کدینگ حساب‌ها، ثبت پیش دریافت‌ها، ثبت ضمانت نامه‌های دریافتی و پرداختی ، تهیه صورت مالی پروژه ها ، نظارت و کنترل ورود و خروج انبار و انتخاب روش حسابداری از جمله وظایفی است که حسابدار باید انجام دهد.
نرم افزار پیمانکاری پگاه سیستم با طراحی حرفه ای و اصولی خود در کنار حسابداران پیمانکاری است. که با افزایش دقت و نظم در ساختار پیمان امکان ایجاد خطا را به حداقل برساند
در صورت ثبت دقیق هزینه ها است که مشخص می شود پیمانکار در حال سودآوری یا زیان‌دهی می‌باشد.
سه نوع هزینه در حسابداری پیمانکاری وجود دارد که از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید در ثبت آن دقت نمود.
• هزینه‌های مستقیم: هزینه‌های مستقیم شامل دستمزدها، هزینه ماشين آلات، تجهیزات و خرید مواد و مصالح موردنیاز و … می شوند که که دارای تاثیر مستقیم در پروژه می باشند.
• هزینه‌های غیرمستقیم: هزینه‌های غیر مستقیم شامل تمامی هزینه‌هایی که به طور غیرمستقیم در پروژه موثرند می شوند. و معمولا به بخشی از پروژه مرتبط است و و باید بین فعالیت های مربوط به آنها تسهیم (سرشکن) شوند. مانند هزینه های بيمه، اجاره محل، هزينه بخش اداري، بخش برنامه‌ريزي، بخش مالي، هزينه‌هاي ستادي و …
نحوه انجام حسابداری در انواع قراردادهای پیمانکاری
نحوه پرداخت هزینه ها بر اساس نوع قرارداد بین طرفین کارفرما و پیمانکار مشخص می شود . و این توافق بر انتخاب روش حسابداری پیمانکاری موثر است. نمونه ای از حسابداری پیمانکاری که حسابداران بیشتر با آن روبرو خواهند شد:
• حسابداری پیمانکاری ساختمان
• حسابداری پیمانکاری طرح‌های عمرانی
• حسابداری پیمانکاری پروژه
• حسابداری پیمانکاری خدماتی
نرم افزار پیمانکاری پگاه سیستم با در نظر داشتن اصول و قواعد حسابداری پیمان و قرارداد پیمانکاری و با در نظر داشتن اصول و قواعد پیمان در عقد قرارداد ، محاسبه سود و وضعیت هر پروژه و با توجه به امکانات مختلف سیستم حسابداری پگاه‌سیستم مانند: نامحدود بودن سطوح تفصیلی شناور ، سند تسهیم حساب‌ها ، گزارشات ماتریسی تو در تو و همچنین امکانات گسترده سیستم تایم شیت«پگاه سیستم»امکان محاسبه بهاء تمام شده هر پروژه ، مقایسه هزینه یک عملیات خاص در پروژه‌های مختلف (به طور مثال عملیات گودبرداری در پروژه‌های گوناگون)و… شما را در رسیدن به بهترین نتیجه یاری می نماید.