برای تهیه صورتهای مالی (در پایان دوره مالی) در مؤسساتی که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند، تعیین ارزش موجودی کالای پایان دوره از اهمیت ویژهای برخوردار است.
به طور کلی دو روش برای محاسبه ارزش موجودی کالا مورد استفاده قرار میگیرد:
۱- روش محاسبه دائمی موجودی کالا
۲- روش محاسبه ادواری موجودی کالا
روش محاسبه دائمی موجودی کالا
در این روش حسابی به نام موجودی کالا در دفاتر افتتاح می گردد و کلیه خریدهای کالا در بدهکار این حساب به ثبت میرسند، اما حسابهای هزینه حمل کالای خریداری شده، برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید نگهداری نمیشود؛ بلکه کلیه مبالغ مربوط به هزینه حمل کالای خریداریشده در بدهکار حساب موجودی کالا و کلیه مبالغ مربوط به برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید در بستانکار حساب مذکور ثبت میشوند. با فروش کالا (گذشته از این که حساب صندوق و یا حسابهای دریافتنی بدهکار و حساب فروش بستانکار می گردد.) حساب بهای تمامشده کالای فروش رفته، معادل بهای تمام شده کالای فروش رفته بدهکار و حساب موجودی کالا بستانکار می گردد؛ به این ترتیب در هر لحظه، تعداد و ارزش موجودی کالا مشخص بوده، نیازی به ارزیابی نمیباشد. این روش برای مؤسساتی که تعداد کالای مورد معامله آنها کم، ولی دارای ارزش زیاد میباشند (مانند مؤسسات خرید و فروش اتومبیل) مناسب است. اما در مورد موسسات کوچکی که حجم خرید و فروش آنها بسیار زیاد است (مانند سوپر مارکتها) قابل استفاده نمیباشد.
با استفاده از نرمافزار انبار پگاهسیستم، موجودی کالا با روش دائمی نگهداری میشود. همچنین گزارشات حرفهای موجود در نرمافزارهای پگاه سیستم، امکان مشاهده جزئیات گردش و کنترل کامل اطلاعات را در طول انجام عملیات به خوبی پوشش داده است.
روش محاسبه ادواری موجودی کالا
در این روش کلیه خریدهای کالا، در حسابی به نام خرید ثبت میگردد. همچنین حسابهای جداگانهای برای هزینه حمل کالای خریداری شده، برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید نگهداری میشود. از آن جایی که ممکن است در پایان دوره مالی تمامی کالای خریداری شده به فروش نرود و حسابی که نشاندهنده مقدار موجودی کالای فروخته نشده و ارزش آن باشد، نیز وجود ندارد و با توجه به اینکه برای محاسبه سود ناویژه، تعیین ارزش موجودی کالا ضروری است؛ از این رو در پایان دوره مالی مقدار و ارزش موجودی کالا ارزیابی میگردد. در این ارزیابی، مقدار (از نظر تعداد، وزن، حجم، …)، ارزش هر واحد و ارزش کل موجودی کالای فروش نرفته معین میشود. روشهای مختلفی جهت ارزیابی موجودی کالا در پایان دوره مالی وجود دارد که در بحثهای بعدی از آنها نام خواهیم برد.
منبع: مرکز آموزش پگاه سیستم